Surfrider España Surfrider Foundation Europe GKEren Espainiako ordezkaritza da. Surfrider Europen hastapenetan, 1990 urtean zehazki, gure inguruko osasunaz arduratzen ziren surflariak ziren akuilu lanetan burubelarri jarduten zirenak. Gaur egun aldiz adituak dira ozeanoak babesten; itsasoko zaborra eta kutsadura plastikoa, uraren kalitatea eta osasun publikoa, klima-aldaketa eta itsasertzaren kudeaketa aztertzen dituzte. Europa osoko kostaldeko eta hirietako 50 boluntario-talde baino gehiagok osatutako sare baten bidez, tokian tokiko ekintzak burutu, hezi, sentsibilizatu eta antolatzen dituzte.
Esku artean dituzten egungo erronkak gure kosta eta ozeanoak babestearekin lotuta daude. Hamarkada batzuk daramatzagu gure planetari eragiten diogun eragina kontuan hartu gabe, eta oso zaila da ohiturak aldatzea. Herritarrak eta espezialistak ahalduntzen dituzte ikerketa zientifikoa sustatzeko eta ozeanoen babesa eztabaida politikoaren erdigunean jarriko duen legerian eragiteko.
Beren ustez, garrantzitsua da aldaketa horiek hainbat mailatan lortzea: banakakoan (herritar gisa) nahiz erakundeetan (enpresek eta gobernuek beren praktikak eta kudeaketa hobetu behar dituzte).
Kezka nagusiak
Haren kezka nagusia da gizarte gisa behar dugun ohitura-aldaketa hori garaiz ez iristea. Ekosistemek itzulerarik gabeko puntu bat dute, eta inpaktu antropiko batzuek ondorio imajinaezinak izan ditzakete, hala nola klima-aldaketak eragindakoak. Hala ere, ziur daude aldaketa posible dela. Adibidez, gaur egun askoz gehiago hitz egiten da lehen ezezagunak ziren gai batzuei buruz, hala nola itsasoko zaborrez.
Dagoeneko martxan dauden ekimenak eta ekimen berriak
Hasteko, tokiko taldeak sortzea sustatzen dute (https://bolunteers.surfrider.eu/es/become-a-boluntes/), pertsona horiek beren hirian edo ingurunean elkartzeko eta interesgarritzat jotzen dituzten ekimenak garatzeko. Gaineratu dute oso polita dela boluntarioek beren proiektuak eta kanpainak nola antolatzen dituzten ikustea.
Horrez gain, martxan dauden hainbat proiektu interesgarri dituzte. Hasteko, ingurumen-boluntariotzako programa bat dute, eta, horren bidez, edozein pertsonak antolatu edo itsas zabor-bilketa batekin bat egin dezake (https://www.initiativesoceanes.org/es/). Gainera, Bartzelonako Unibertsitatearekin lan egiten dute paddle surfaren bidez zabor-kutsadurari buruzko datuak lortzeko (zehazki mikroplastikoei buruzkoak), eta laster iritsiko da proiektu hori Euskadira (https://www.asensiocom.com/surfingforscience/es/).
Gipuzkoan, “Kostaldea eta zu” izeneko proiektua dute abian Gipuzkoako Foru Aldundiarekin bat. Duela 6 urte baino gehiagotik, hainbat ikastetxe bisitatu eta Euskadiko boluntarioekin lan egiten dute: Zumaiena Ikastetxea, BHI Mutriku eta Nagusilan hirugarren adinekoen taldea Mutrikun. Horiekin zabor-bilketa egiten dute Zumaian eta Mutrikun, Burumendi eta Inpernupeko hondartzetan. Gainera, Orrua, Murgita eta Alkoleako hondartzak protokolo zientifiko baten bidez erakusten dituzte. Datu horiek Foru Aldundiari helarazten dizkiote, aurkitutako hondakinak eta haien tipologia jaso ditzaten. Urte amaieran, gainera, Boluntario Eguna ospatzen dute, haiekin egindako bilketen datuak aurkeztuz, aurkitu dutena aztertuz, eta egindako ahalegina eskertuz. Proiektu horretan, gainera, argazki-erakusketa bat sortu dute interesa duten ikastetxe edo eskoletara eramateko, eta aurreko urteko esperientziaren bideoklip bat ere eskuragarri jarri dute: https://www.youtube.com/watch?v=e3tPzsJcp98&t=5s&ab_channel=SurfriderEspa%C3%B1a
Maiatzaren 28an Txingudiko paduretan bilketa bat antolatu dute, jende guztiarentzat irekia, eta ekainaren hasieran Bioterran izango dira hondakinei buruzko tailerrak. Informazio gehiago nahi izanez gero, idatzi honako helbidera: voluntariado@surfrider.eu
Bestalde, OceanFriendly Restaurants programa bat dute, ozeanoarekin jasangarriak diren jatetxeak identifikatzeko (https://surfrider.eu/en/our-missions/marine-litter/ocean-friendly-restaurants-70182.html), eta mapa bat dute boluntarioek zigilua eman dieten jatetxeak ikusteko.
Gainera, Euskadiko hezeguneetan, ibaietan eta hondartzetan hainbat ekintza antolatuko dituzte urtean zehar; beraz, jendeak voluntariado@surfrider.eu helbidera idatz dezake gehiago jakiteko. Proiektu eta tresna asko dituztela azpimarratzen dute.
Boluntarioak, lankidetza eta saretzearen garrantzia.
Ondo konektatutako komunitate bat ezartzea funtsezkoa dela azpimarratzen dute. Garaipenerako funtsezkoa da, zalantzarik gabe. Bakarrik jardunez gero, ez da hain urrutira iristen. Aspektu horregatik hazi da bere komunitatea azken urteotan, bulegorik ez zuten herrialdeetara iritsi arte. Milaka boluntario elkartzen dira urtero, eta kanpainak antolatzen dituzte kutsadurari buruzko datuak lortzeko, eragina izateko eta hezteko. Baina ez hori bakarrik: oso adibide polita da CoastalDefenders programa: ingurumen-irregulartasun bat salatu duten boluntarioek irtenbide bat aurkitzeko lan egin dute haiekin, bai legediaren optikatik beharrezkoa izanez gero. Horretarako, eragile guztien arteko lotura ona egin behar da, eta lankidetza sustatu.
Bartzelonan, SurfingforScience proiektua Bartzelonako tokiko taldearen ideia gisa sortu zen, Bartzelonako Unibertsitatearekin elkartzean, eta gaur egun proiektu horrek hazten eta hedatzen jarraitzen du!
Sentsibilizazioak eta ingurumen-hezkuntzak zuen jardunean duten eginkizuna.
Surfriderren iritziz, ingurumen-hezkuntza funtsezkoa da. Horrek ahalbidetzen du zientzia eta gai konplexuak herritarrekin lotzea. Esate baterako, herritarren zientziari esker, ozeanoko arazo nagusiei buruz hezten dute, eta lortzen dute herritarrek herritartasun-zientziako protokolo bat erabiltzen ikas dezaten hondakinak karakterizatzeko, adibidez. Bere proiektu edo kanpainak ia beti zeharkakoak dira, eta hezkuntza oinarrizko zerbait da, sustraia. Hezkuntzari esker, herritarrak ahalduntzen dira, eta haiek beren kezkak helarazten dizkiete, baina baita elkartu eta aktibatu ere, konponbideak bilatzeko. Beharrezkoa da, halaber, etorkizuneko belaunaldietan eragiteko.
Zer azpimarratuko zenukete zuen ibilbidetik?
Bulegorik ez dugun herrialdeetan presentzia izatea lortu izanak (gaur egun 12 herrialdetan gaude Europan) erakusten du Surfrider komunitatea garrantzitsua dela eta adituen, boluntarioen eta eragile guztien arteko lana funtsezkoa dela. Adibidez, OceanInitiatives ingurumen-boluntariotzako programaren bidez, itsasoko zaborraren kutsadurari buruzko datuak lortu dituzte Europan, eta datu horiek Europako Ingurumen Agentziara eraman dituzte.
Elkarlanari eta beste erakunde batzuekiko lankidetzari esker, garaipenak lortu dituzte, bai Europan bai Estatuan. Europan, adibidez, lortu zuten erabilera bakarreko plastikoei buruzko Europako Zuzentarauan (Single Use Plastic) EBko estatuei erabilera bakarreko itemen ordezko aukerak bilatzeko eskatzea, eta herrialde bakoitza horri buruzko legeak egitera behartzea (nahiz eta Espainiako Estatuan berandu gabiltzan zuzentarauaren transposizio horretan, eta beti hobe daitezke gauzak). Espainiar estatuan lortu dute, Aliança Mar Blava koalizioarekin egiten duten lanarekin batera, estatu osoan petrolio/gas prospekzioak egiteko baimen berririk ez ematea. Azpimarratu dute hori oso gertaera berria dela, eta ez dela herrialde guztietan gertatzen ari dena.
Etorkizunari begira
Bere erakundeetan paradoxa bat gertatzen da: ez existitzea litzateke egokiena, horrek esan nahi baitu ez dagoela arazorik, hala nola klima-aldaketa edo kutsadura plastikoa. Baina ez da hala. Hala ere, datozen urteetan gure planetaz gehiago kezkatzeko joera hori areagotu egingo dela espero dute. Ez da erraza ohiturak aldatzea hainbeste denbora igaro ondoren, baina guztiok jarri behar dugula horretarako diote.
Herritar ahaldunduak irudikatzen dituzte, eta era berean euren agintariei neurri onenak eskatzen dituzten gizartek konprometitu bat. Esandakoaz gain, izan dezaketen eragina aintzat hartzen duten enpresak irudikatzen dituzte, neurri hobeak hartzea erabakitzen duten enpresak hain zuzen. Azken batean, gure inguruko eta ozeanoetako osasuna hobetzea ahalbidetuko duen norabide bat.